Plautdietshet Niejet Tastamet ENLEIDUNK

ENLEIDUNK: Welköme too jieda eenem dee nö dize Äwazatunk horrcht ooda last fon det Niejet Tastament en dize Plautdietsche Äwazatunk. Mien Nömen es Prädja Fil Shlaump. Ekj bed daut Got, de Harr mucht kjenn de Wiad zäajenen waut hia ne Äwazatunk zenn fon de Wiad waut hee toom iashten haft en de jriechashe Spräak jejäwt.

Dize Enleidunk es zoomeeja jejäwt fe det jeshräwnet Niejet Tastament, öba daut es uk wichtich too festönn fe dee waut nö dize CD’s horrchen un en woarren daut de Wiad en wese Farrzh zenn aundash aus en de aundre Plautdietsche Äwazatungen.

Doa zenn wese Punkten waut zeeja wichtich zenn too festönn fe un jiedrem dee nö dize Äwazatunk fon det Niejet Tastament horrcht. Wese fon dize Punkten zenn wichtich too festönn fe jieda Kjrist dee det Niejet Tastament last ooda doa nö horrcht en irrjent ne Spräak. De Zötön brukt fäle shlickjwäaj Mentsch fon dem woaren Waich nö dem Himel rauf too loken, un fäle Äwazatungen kaun hee doa too bruken.

Det Oolet Tastament es möl aun dem iashten jejäft worrden en de Heebräjashe Spräak. Aul de Äwazatungen fon det Oolet Tastament kömen en dem iashten fon dee Spräak. Det Niejet Tastament es aun dem Iashten jejäft worrden en de Jriechashe Spräak. Aul de Äwazatungen fon det Niejet Tastament kömen aun dem iashten fon de Jriechashe Spräak. Wan det Oolet Tastament uk fäl ela es aus det Niejet Tastament, de Probleemen fon äwazaten zenn det jratste en det Niejet Tastment. Daut kje wie hia nich aula derrch gönn. Weset fon dit woa ekj errkjlarren en de foljende Punkten.

Ekj wel hia dan en dem korrten dize Punkten derrch gönn: Ishtens, wuarom noch eene Äwazatunk? Zen doa nich öl miare Plautdietsche Äwazatungen? Tweedens, wuarom zoo Enjelsh. Fe dee waut Hüach Dietsch läzen woat dize Äwazatunk fleicht simlich Enjelsh zenn. Dredens,  waut ekj meen met Hauntshreften. Fiadens, waut de baste waich es eene Spräak äwatoozaten en ne aundre nen. Fefdens, ekj wel de Wiad waut äwazat woarren aus Hal errkjlarren. Zastens, fäle Wiad woarren zikj nich raicht hiarren doawäajens daut ekj ha fezocht feijalich too äwazaten. Zäwendens, woa ekj errkjlarren woo ekj ha de Nieje Tastamentsche Nömes äwazat. Achdens, wel ekj errrkjlarren wuarom ekj det Wuat de Eehebruch äwazat aus de Eehezind.

  

  1. WUAROM NOCH EENE ÄWAZATUNK?

Ekj wel dan nü iashtlich dize Fräujg be’auntwuaten; Wuarom noch eene Plautdiettsche Äwazatunk? Aus ekj aunfonk en Plautdietsch too prädjen, fäld mie daut too aule Tiet, opoatlich aun det Niejet Tastament,  un aun ne Äwazatunk waut büakstäwlich äwazat wia fon det iashtet Niejet Tastament. Löta woa ekj errkjlarren waut Büakstäwlich äwazaten es.

Tweedens, de feeja Plautdietsche Äwazatungen waut ekj kun finjen brukten nich de Hauntshreften waut nö mienem festönn nö det baste zenn. Ekj woa dize Zach uk löta errkjlarren. Dee zenn aula be’enflust met de nieje Liarren daut de elste Hauntshreften un de NU Taikst de baste zenn. Dit kjemt nö mienem festönen fon un Liberalishen Ützecht.  Aul de nieje Enjelshe Äwazatungen woarren uk zoo äwazat, büta de KJV un de nieje KJV.

En Dietsch es Marrtien Luta ziene Äwazatunk zoo aus de KJV un de nieje KJV zenn en Enjelsh. Luta haft uk dee Hauntshreften jebrukt waut en miene Meeninj det baste zenn. Aul de Plautdietsche Shreften zen be’enflust met de Lia waut de NÜ Taikst jeft. De NÜ Taikst es un Taikst waut nü nich zeeja lang trigj es toopjestalt derrch fäle waut ekj wuad bezeenn aus fon dem liberaleshen Ützecht. Dit es un zeeja groota Teema waut nich en dem korrten jeit errkjlarren.

Eene Äwazatunk, waut un Jehaun Friezen en Deitschlaunt haft äwazat es det nödste nö waut ekj jleew raicht es en büakstäwlich äwazaten. Aul de Äwazatungen waut ekj haud en Plautdietsch, büta eene, deeden nich büakstäwlich äwazaten. Öba de Diejalekt waut hee brukt es mie too framd.

En dem Jeshräwnen Taikst wua doa un unjasheet es tweshen de Miarheit Hauntshreften, waut hia jebrukt woarren, un de NU Taikst ha ekj dee opjetäkjent. Derrch dit kaun un jiedra zeen waut de unjasheet es. Wäa dize nö zit woat zeenn daut zeeja fäl möl lat de NU Taikst waut üt. Ekj ha dise Unjasheeden beshräwen zoo daut de läza fe zikj zelfst kaun zeen waut es jeworrden met zoon Taikst wua aul de aundre Plautdietsche Äwazatungen zenn häa jenömen. En miene Meeninj kjemt de NU Taikst fon de liberalishe Shool.

Fe dize Äwazatunk ha ekj too det jratste Poat de Nieje King James Äwazatunk jebrukt. Ekj ha uk fäle aundre Äwazatungen jebrukt un en fäl Städa ha ekj det Jriechashet Niejet Tastament jebrukt.

 

  1. WUAROM ZOO ENJELSH?

Tweedens, fe dee waut dit Niejet Tastament last, wan dee Läza Huachdeitsch kaun woat fleicht fräujgen, „Wuarom zoo Enjelsh?“ Op de Wikipiedieja Webzied aun dem Teema „Läach Dietsch“ zaijen zee daut Läach Dietsch es simlich aundash aus Hüach Dietsch, un nöda fewaundt nö Dutsch, Friziejan un Enjelsh. Plautdietsch es, zoo aus ekj daut bezee, ne Diajalekt fon Läach Dietsch. Daut es dan nich üt dem Sträak daut dize Spräak zikj zul simlich Enjelsh löten.

Böwa daut, ekj festö Hüachdietsch nich goot un fe mie wia daut leichta wan det shriewen un läzen simlich Enjelsh wia. Wieda, fe irrjentwäm dee doa Plautdietsch läzen kaun en irrjent fon de feshiednichste Wäaj waut aundre Plautdietsch shriewen woat uk simlich leicht kjenn liarren dize waich fon shriewen too läzen.

Ekj ha fezocht zoo too shriewen daut daut läzen zoo fönetikj es aus mäajlich. Daut es, wan eena de Alfabet kjant, un woo de Jelüden fon de twee un dreefachje öpne Laterrn liat, dan kaun eena jieda Wuat liarren läzen önen daut eena daut Wuat kjant. Op disem Waich, dee waut äwaheipt nich ooda möl prost Plautdietsch kaun, kaun zikj zelfst liarren woo irrjent un Wuat ütjespräaken mot. Doatoo bruk ekj nich bloos dem Umlaut Ä öba uk de Ü un Ö. Dit es zeeja helplich de feshiednichste Jelüd fon öpne Laterrn too mäaken.

Fe dee waut welen Enjelsh liarren woat daut leichta zenn wan zee dise Äwazatunk liarren. Aul de Plautdietsche Äwazatungen zenn äwazat met Enjelshe Latterrn. Doawäajens bruk ekj uk de Enjelshe Jelüden fe de Alfabet.

 

  1. NE FEIJALICHE ÄWAZATUNK

Ekj ha fezocht feijalich äwatoozaten. De unjasheet tweshen feijalich un zoo aus wie en dem jeweeneljen räden es zoo aus de unjasheet tweshen Zindäujglsh un Auldäujglsh auntraikjen. Too un Biespel, wie muchten zaijen, „Hee es em Hus.“ Hüs es un Zachoatjet wuat un nemt det Wiezawuat, det.  Feijalich wuad dee Zauts zaijen, „Hee es en det Hüs.“ De Wiad en det, zenn fekjarrtat nö em. Det fekjarrtadet Wuat em woat uk jebrukt ferr un Maunsoatjet Hauptwuat. Too un Biespel „Hee es em Trok.“ Feijalich wuad dit jeshräwen woarren, „Hee es en dem Trok.“ Doa zenn zeeja fäl zoone städa wua wie en dem jeweeneljen nich feijalich räden, öba toom de Shreft shriewen zul daut feijalich zenn.

Daut es Mood jeworrden mank Äwazata toom prooowen zoo too shriewen aus en dem jeweeneljen jerädt woat. En dem jeweeneljen woarren fäl Wiad aufjebrutscht. Dit es aunjenäm en dem jeweeneljen, öba Got zien Wut zul met respaikt, ooda achtungsfol jeshräwen, un daut daut felangt daut feijalich äwazat woat.

 

  1. DE ORTOGRAFIE EN DIZE ÄWAZATUNK

Ekj ha fezocht jieda Lata un weset Jelüd too jäwen, un zoo wiet aus mäajlich doabie too bliewen. Dit es Fönetikj shriewen. Wese Plautdietsch Shriewa bruken bloos dem Unlaut ä-Ä. Ekj bruk uk de ö un de ü. En dizem waich kaun de Läza de raichte Jelüden mäakjen toom irrjent un Wüat kjenn ütspräakjen, wan dee daut Wuat uk nich kjant. Op Blaut ii en de jeshräwne Äwazatunk jäw ekj de Jelüd wiat fon jieda Lata.

 

  1. ERRKJLARUNK FON DE HAUNTTSCHREFTEN.

Nü wel ekj ne Errkjlarunk mäaken fon waut ekj de Hauntshreften nan. Doa zenn twee wichtje Punkten too waut eena mot too ne Entschlus kömen, wan daut kjemt toom det Niejet Tastament äwazaten en ne aundre Spräak nen.  De iashte Zach haft too doonn met de Hauntshreften fon det Niejet Tastament. Eeja de Drekjarie ütjefunge wia, worrden aule Shreftliche Bäkja bie Haunt ütjeshräwen. Dit zen waut hia de Hauntshreften heeten. Dize worrden döl jeshräwen un jebrukt bot dee februkt wiarren un worrden dan ema fresh ütjeshräwen. En det Niejet Tastament heeten dee waut dize Oabeit hauden de Shreftjeliade. De Shreftjeliade hauden zeeja hüajge shoolinj wua zee je’unjarecht wiarren woo daut must daut eena, zoo wiet aus mentschlich mäajlich es, kaun ne nieje Kopie bie Haunt ütschriewen önen Fäla.

Daut es festentlich daut wan Kopiejen jemäakt woarren fe äwa 1,000 Joarren, daut wese Wiad nich muchten aula kraikt äwareen döl jeshräwen woarren. Öba en det Oolet Tastement zen zeeja weinich Fäla wua Biebel Shiela zikj wuaden äwa ophoolen. En det Niejet Tastament es daut aundash zoo aus wie woarren zeenn. Det miashte fon det Oolet Tastament es toom iashten en dem Heebräjashen jeshräwen, un det Niejet Tastament es en dem jriechashen jeshräwen. Fon dize twee Spräaken ha wie de Biebel.

Daut es Festentlich daut doa too eene Tiet  kjeene Bäkja fon de Shreft wiarren. Zoo wiet aus wie weeten wiarren de Fief Bäkja waut Moozes jeshräwen haft de iashte waut jeshräwen wiarren. Dize Bäkja wiarren too dem iashten 2,500 Joa nö däm daut Got Himel un Iad shauft jeshräwen. Dan, äwa de näakste 1,000 Joa wiarren de äwaje fon de Bäkja fon det Oolet Tastament jeshräwen. Dan 400 Joa ferr Jeezus ziene Tiet wia det Oolet Tastament foadich. Zoo wiet aus de Shreft äwazaten ombelangt es zenn de Biebel Shiela zoomeeja enjestemt äwa woone de baste Hauntshreften fon det Oolet Tastament zenn.

Met det Niejet Tastament es daut nich gauns zoo leicht wan daut bot de Hauntshreften kjemt. Fon det Niejet Tastament zenn doa zeeja fäl Hauntshreften, un dee zenn nich aula äwareen. Ekj wel hia bloos en dem korrten errkjlarren. Doa zenn äwa 5,000 fon dize Hauntshreften. Bie wiet de miarheit fon dee stemen en aule Punkten, büta fon wese kjlienichkjeiten. Üt dize Hauntshreften kömen de Enjelshe KJV, un de nieje KJV, un Marrtien Luta ziene Äwazatunk en Dietsch.

Fon dee aundre zorrt Hauntshreften zenn möl weinich, öba dee zenn ela aus dize Miarheit Grup wua Luta un de KJV rüt kömen. De niemoodshe Lia, mank wäm zeeja fäl liberalishe Shiela zenn, gönn nö dize Hauntshreften nö. Daut zenn üt dize Hauntshreften daut aul de Plautdietsche Äwazatungen kömen. Wuaderrch? Ekj denkj daut es derrch de Enflus fon de fondäujgelshe Lia waut nü en meist aule Kjoakjen un Biebel Shoolen haft de Äwahaunt jenömen.

De üazaak wuarom ekj dee Äwazatungen nich bruken kaun es daut ekj jleew dize nieje Lia jeft en zeeja fäl städa jeft daut nich de Meening waut Got haft jejäft en de iashte Hauntshreft. Ekj wuad uk noch zaijen daut de Jehöwa Seijen zenn zeeja mootich met de Plautdietsche Äwazatungen ütoojäwen, un ekj denkj daut mucht  doawäajens zenn daut zee zelfst stemen met de Haunttschreften waut de Plautdietsche Äwazatunk brukt. Öba zee bruken dee wäajen äare Errliarren.

 

  1. ERRKLARUNK FON BUAKSTÄWLICH ÄWAZATEN

Noch een wichtja Punkt en de Shreft äwazaten licht en dize Fraujg: Woo es daut daut baste toom de Shrefen äwazaten en ne aundre Spräak nen? Zul de Äwazatunk Buakstäwlich zenn, daut es, zoo Wuat bie Wuat aus mäajlich? Ooda zul eena de Äwazatunk Jedank bie Jedank fezäkjen too äwazaten? En fegönende Joarren worrt ema fezocht zoo Buakstäwlich äwazatoozaten aus mäajlich. Irrjent eena waut meeja aus eene Spräak kjant weet woo shwoa wese Dinja zenn too äwazaten en ne aundre Spräak nen. Woo es daut det baste too doonn? Wuat bie Wuat ooda Jedank bie Jedank? En dem Enjelshen worrden dee meis bot nü too ema zoo Buakshtäwlich aus mäajlich je’äwazat. Öba nü woarren aul de nieje Äwazatungen Jedank bie Jedank äwazat. Dit haft, en miene Meeninj de Shreft zeeja fe’endat. Dize Zach es wichtja aus woone Hauntshreften jebrukt woarren. En miene Meeninj, festaikt dize nieje waich fon äwazaten zeeja fäl woarheit un es zeeja jefäadlich.

Joarren trigj wia dize Zaij ne Rechtlienje toom de Shreft äwazaten, So frei wie nötig, so treu wie möglich. Wie wuaden zaijen: Zoo frie aus needich, zoo Buakshtäwlich aus mäajlich. En miene Errfoarunk es dit de baste waich de Shreft äwatoozaten. Daut es mien Festentnis daut wan eena Jedank bie Jedank äwazat dan felist eena fäl Meeninj, ooda eena es en de Jefoa fon bie de Shreft bie laijen. Nö Openboarunk 22:18-19 nö es daut un zeeja jefäadeljet Dinkj wan eena bie de Shreft bie laicht ooda doafon waich nemt.

En de fondäujgelshe Enjelshe Biebeln woarren beides de Weinichkjeiten Hauntshreften, un de Jedank bie Jedank waich fon äwazaten fäajetroken. Nö mienem festönen nö zenn beid wäaj zeeja jefäadlich. De Plautdietsche Äwazatungen bruken zoomeeja de nämelje wäaj fon äwazaten aus de Enjelshe, un bruken uk de nämelje Hauntshreften aus de Enjelshe Äwazata doonn. Dit es mie zoo emwäaj, daut ekj dee nich bruken kaun toom prädjen.

Toom Got zien Wuat prädjen kun ekj doaderrch nich de fondäujgelshe Plautdietsche Äwazatungen bruken un doaderrch ha ekj det Niejet Tastament äwazat en Plautdietsch nen derrch proowen zoo Buakstäwlich too bliewen aus mäajlich, un bie dem de Miarheit Hauntshreften fon det Niejet Tastament bruken, zoo aus Luta un de KJV un de nieje KJV. Ekj jleew daut dit es de baste waich zoo dicht bie too kömen en Plautdietsch aus de Meeninj es en de iashte Shreften.

Noch een Dinkj mot ekj hia bie laijen. De Jehöwa Seijen han äare äjene Biebel äwazat. Daut es doaderrch daut zee met Eefanjelisten nich stemen en dem Gloowen, opoatlich aun dem Gloowen fon de Dree’eenichkjeit fon Got. Öba zee zenn welich de Plautdietsche Shreften ütdeelen. Wuarom? Ekj denkjj daut es fleicht doawäajens daut de Plautdietsche Äwazatungen de Weinichkjeit Hauntshreften bruken, un dee waut zee bruken zenn uk mank dize nämelje Hauntshreften. Zee bruken dee fon Westkot un Horrt, un dee stemen fäl met de Weinichkjeiten Hauntshreften, un zenn äwazat fon twee zeeja liberalishe Äwazata.

Hia zenn Farrzh waut woarren ütjelöten ooda en Aikjenklaumash jezat en fäle nieje Enjelshe, un ekj denkj en aundre Spräaken uk derrch de nieje Liarrn waut en dem fondäujgelshen Dach jeliat woat: Matäjus 12:21; 18:11; 23:14; Marrkus 7:16: 9:44; 9:46; 11:26; 15:28; Lukas 17:36; Jehanes 5:3-4; Aposteljeshichten 8:37; 15;34; 24:6-8; 28:29; Reema 16:24; 1 Jehanes 5:7 (en Enjelsh, nich en PD); wese löten Lukas 23:17 üt. Fon jratre Poat zenn Marrkus 16:9-20 un Jehanes 7:53-8:11. Bezied dize Farrzh un jratre Poat zenn fäl eenzelje Wiad ooda Poat fon Zats waut nich toop stemen ooda ütjelöten woarren.

Wäa zikj dize Farrzh nözit en aul de aundre Plautdietsche Shreften woat zeen woo fäl zee han ütjelöten ooda en Aikjenklaumash jezat. De  Platudietsche Äwazatunk, De Bibel, Elmerr Reima, un J.J. Niefelt bliewen bie dee Äwazatunk waut det miashte Wicht laicht aun de Weinichkjeiten Hauntshreften. Westkot un Horrt läden uk det miashte Wicht aun de Weinichjkjeiten Hauntshreften. Ekj denkj daut dit woat de Jehöwa Seijen jefaulen fon de Plautdietsche Äwazatunk.

 

Wäa de Farrzh waut hia opjetäkjent zenn nözit en de Jehöwa Seijen äare Biebel woat de miashte Farrzh en äare Äwazatunk nich finjen. En de Plautdietsche Äwazatungen zenn dee entwäda en Aikjenklaumash jezat ooda ütjelöten.

 

  1. ERRKJLARUNK FON GEHENA UN HÄDIEZ

Ekj mucht noch een Punkt ütlaijen.  En det niejet Tastament woarren twee feshiednichste Jriechashe Wiad äwazat en fäle shreften aus ‚Hal‘. Too un Biespel, en Aposteljeshichten 2:27 un 31 zaicht de KJV fon de Shreft daut Jeezus ziene Zeel wia nich en de Hal jelöten nö däm daut hee storrf. Det Jriechashet Wuat es Hädiez. De Lutiarashe Dietsche Biebel zaicht daut Jeezus ziene Zeel wia nich en det Grauf jelöten. En dem jeweeneljen, det  Wuat fe ‚Hal‘ es Giehena, öba det Wuat en dize Farrzh es Hädiez. Nö mienem festönn nö, Hädiez es de Toostaunt en waut un Mentsch es tweshen wan dee stoawt bot dee opjerecht woat. Dit es dee Tiet waut de Kjarrpa doot es.

Dee waut nö de Hal gönn zenn en dizem Toostaunt, dan äa Kjarrpa es noch nich opjerecth, öba de Jeraichte waut en dem Himel zenn, zenn uk en dizem Toostaunt, dan zee zenn uk noch nich opjerecht. Aul de PD Biebeln zaten dit wuat Hädiez äwa aus daut Got wuad Jeezus nich bie de Doodes löten. Dit jeft ne bätre festentnis aus dit Wuat äwazaten aus Hal. De Enjelshe KJV zat det Wuat Hädiez 10 üt 11 möl äwa aus ‚Hal‘. De Lutiarashe Dietsche Biebel zat dit Wuat äwa aus Hal 9 möl un 2 möl aus grauf.

Daut es dit Wuat waut de Jehöwa Seijen fezäkjen too bruken toom Kjristen fon de Woarheit waich leiden wäajen de lia aun de Hal. Wan eena dit Wuat raicht festeit, kaun eena derrch äare Shlikjwäaj zeenn. Wan dit Wuat äwazat woat aus ‚Hal‘, dan bruken zee daut toom aundre feleiden.

 

  1. DE NÖMEN HARR

De gauns hechsta Nömen fe Got en det Oolet Tastament es Jehöwa, ooda Jawä, zoo aus aundre däm zaijen. Dis Nömen wia zoo heilich too de Jüden daut zee däm niemöls ütspruaken. Wan zee bot disem Nömen kjeemen zäden zee däm aus Adönai. Dis Nömen meent Harr. Det Niejet Tastament wia en dem Jriechashen jeshräwen un wan Jeezus ooda de Jinja bot disem Nömen kjeemen äwazaten zee däm aus Kuriejos, waut äwareen es met Adönai, ooda zoo aus wie zaijen Harr. Öba de Enjelshe KJV äwazat disem Nömen aus HARR, aules en groote Laterrn. En disem waich weet eena daut en dem Heebräjashen es daut Jehöwa.

 

En dem Jeshräwnen Taikst en det Niejet Tastament ha ekj dem Nömen Harr, wan dee fon Jehöwa rädt en det Oolet Tastament, äwazat aus HARR, en groote Laterrn. De Jehöwa Seijen han äare äjene Äwazatunk un äwazaten däm aus Jehöwa en det Niejet Tastament, öba daut es nich raicht äwazat.

 

De Jehöwa Seijen liarren zeeja strenj daut Jeezus es nich Got. Hee es jemäakt zoo aus Mentsch jemäakt wia. Öba daut es intresaunt daut de Jehöwa Seijen nich welen bekjann daut Jeezus Got es. Daut es uk wuarom zee dize Haunttschreften bruken. Doch en äare äjene Äwazatunk kjenn zee shlaicht de Shreft zoo äwazaten daut de woare Lia nich wel opwiezen en äare äjene Äwazatunk. Too un Biespel, fon de Radunk rädt Reema 10:9-13 zoo:

9  daut wan dü dem Harrn Jeezus bekjanst met dien Mül un jleewst en dien Hoat daut Got am haft opjerecht fon de Doodes, woasht dü jeradt woarren.

Nü, hia gauns kloa rädt daut fon Jeezus Kjristus, un daut hee de HARR Jeezus Kjristus es. De Nömen Jehöwa woat äwazat en det Niejet Tastament aus HARR. Farrsht 10 zaicht dan:

10  Dan met det Hoat jleewt eena too de Jeraichtichkjeit, un met det Mül woat Bekjantnis jemäakt too de Radunk.

11  Dan de Shreft zaicht, “Wäa’ema aun am jleewt woat nich too shaund jemäakt woarren.“ Isa 28:16 

Wan daut zaicht, „Wäa’ema aun AM jleeft…“ det Fewuat am rädt fon Jeezus. Dee waut wel jeradt woarren mot aun am, daut es Jeezus jleewen. Farrsht 12:

 12    Dan doa es kjeen unjasheet tweshen Jüd un Jriech, dan de nämelja Harr es rikj äwa aul dee waut aun am roopen.

 Wada, wan daut zaicht, „…de nämelja Harr…“ dan rädt daut fon Jeezus. Farrsht 13:

 13  Dan “wäa’ema aun dem HARRN roopt woat jeradt woarren.” Jo 2:32 

Nü wan daut zaicht, „Wäa’ema aun dem HARRN roopt…“ dize Wiad kömen fon Jö’el en det Oolet Tastament. Un de Nömen HARR doa es Jehöwa. Waut doonn de Jehöwa Seijen met dit en äare äjene Äwazatunk? Zee äwazaten zoo, „…dan wäa’ema aun dem Nömen fon Jehöwa roopt woat jeradt woarren.“ Dit es aun dem nämeljen roopen waut en de fäaje Farrshten Jeezus wia jenant. Daut jeit nich aundash aus daut Jeezus hia Jehöwa jenant woat! Un daut es waut det Niejet Tastament aulewäajen Liat, un dit es waut zee nich jleewen.

 

  1. NÖMES

Wese PD Shriewa shriewen de Nömes waut wie en PD bruken zoo aus wie dee bruken. Toom Biespel, Jehaun un Peeta uzw… Ekj shriew dee nö dem Jriechashen nö. En dem Jriechashen es de Nömen waut wie Peeta zaijen, Petros. Ekj ha däm dan äwazat aus Peetrus. Dit es doawäajen daut doa zeeja fäl Städa un Mentschen Nömes zenn wua wie nich PD Wiad fäa han un ekj äwazat, zoo wiet aus mäajlich, det Jriechashet Wuat, bloos zoo aus det Jriechashet Wuat wuad en PD ütjespräaken woarren. Doa zenn wese Laterrn waut en dem Jriechashen jebrukt woarren waut wie nich han, zoo aus de Lata θ. Dis Lata mäakt det Jelüd fon det Enjelshet Jelüd th. PD haft nich zoon Jelüd. Op Plautdietsch woat dis Jelüd jemäakt met ne t. De Jriachasha Nömen fe eene Staut en Iesrä’eel es Bethany. Wie mäaken dem Jelüd th nich un zaijen dan Betanie.

 

  1. DE EEHEBRUCH

Ekj wel noch eene Errkjlarunk mäaken, un daut es wäajen det wuat waut wie de Eehebruch nann. Det Wuat waut jeweenlich Eehebruch jenant woat nan ekj de Eehezind. Op Plautdietsch, wan un befrieda Mentsch nich trü es too dem Eehepoatna, nan wie daut de Eehebruch. De Eehebruch meent de Eehe bräakjen. De Perrzoon waut nich trü es too dem Eehepoatna zaij wie, es un Eehebräakja. Daut meent dee braikjt de Eehe. Öba nö de Shreft nö jeit de Eehe nich too bräakjen ooda too Enj too brinjen zoo lang aus beid Poatnash läwen. Bloos de Doot kaun de Eehe too Enj brinjen ooda bräakjen. Nö de Shreft nö, zoo lang aus beid Poatnash läwen jeit de Eehe nich too bräaken. Wan un Eehepoatna ontrü

es, nan ekj daut de Eehezind, nich de Eehebruch. Dee wäa en dize Zind läft önen Büsee doonn, kaun nich det Eewjet Läwen oawen (Gal. 5:19-21).

 

  1. DE BIESHREFTEN

En de Äwazatunk, unjen aun fäle Bläda zenn Bieshreften toom wese Errkjlarungen mäaken. Wan daut fon de NU Taikst rädt, dit es fon ne Äwazatunk waut fezäkjt fon de feshiednichste Hauntshreften de baste tooptoostalen. Öba zee laijen uk de jratste Wicht aun de Weinichkjeiten Hauntshreften. En miene Meeninj, dee waut de NU Taikst fäatraikjen zen fon de liberalishe zorrt. Dit es un zeeja groota Teema too groot toom hia doa nen gönn.

Eensjemöl ha ekj waut aunjejäwt aus ‘Friezen’. Dit wiest daut ekj un Wuat ha fon Friezen ziene Äwazatunk jenömen. Un Jehaun Friezen fon Dietschlaunt haft de gaunse Biebel äwazat en Plautdietsch nen. En miene Meeninj es ziene Äwazatunk de baste mank aul de Plautdietsche Äwazatungen waut ekj funk.

SHLUS: Un too un Shlus, ekj bedank mie bie un Loren Koehler un Ed Zecharias fe äa Wiadbüak. Önen dit Büak wuad ekj dize Oabeit shlaicht han foadich jebrocht. Ekj ha dit Büak zeeja fäl jebrukt, un kjräch daut fon det Interrnet. Ekj bedank mie uk bie un Hermaun Rampel fe zien Wiadbüak.

Mucht de Harr un Jefaulen han aun dize Oabeit un dee doanö zäajenen aus de Wiad hiabenen raicht raicht äwazat zenn. Un mucht de Harr un jiedrem dee nö det Niejet Tastament horrcht det Hoat öp mäaken too de Woarheit fon zien Wuat.

Ekj wuad jiarren daut wan wäa un Fäla finkjt en dem jeshräwnen Taikst ooda en dee waut nö too horrchen zenn, daut dee mie wuad weeten löten, wan mäajlich de Shreftstäd ooda det Wuat waut un fäla es. Wua irrjentwäa wuad too röden un aundret Wuat too bruken, ooda wua ekj un Wuat mucht oraicht bruken, wuad mie daut fäl wiat zen wan mie worrt weeten jelöten. Ekj wuad daut nö zeenn nö de iashte Shreft nö un Fe’endrungen mäaken wan daut wuad bäta zenn. Dit kaun nö mie jeshekjt op Interrnet: philschlamp@gmail.com. Ooda Box 1982, La Crete, Alberta, Canada, T0H 2H0.